Το ήξερες; Οι Αγελάδες αγαπούν τη Μουσική!

Είναι  γνωστό πως η Μουσική επιδρά ποικιλοτρόπως στον άνθρωπο. Πολλές έρευνες όμως έχουν δείξει πως έχει εξίσου σημαντική επιρροή στα φυτά (αύξηση της παραγωγής) αλλά και στα ζώα!

Ποιος θα περίμενε ότι οι αγελάδες θα αντιδρούσαν τόσο θετικά στη Μουσική τζαζ:

Ή ότι θα έδειχναν τέτοιο ενδιαφέρον για το Τρομπόνι:

Και για το Ακκορντεόν!

Ή μήπως η αδυναμία τους είναι το Σαξόφωνο;

Το συμπέρασμα προκύπτει,νομίζουμε, αβίαστα: οι αγελάδες αγαπούν τη Μουσική!

Η επίδραση της Μουσικής στον ανθρώπινο Εγκέφαλο

Ο εγκέφαλος είναι το πιο σπουδαίο και πολύτιμο όργανο στον άνθρωπο. Η δομή του είναι πολύπλοκη. Οι απειράριθμοι νευρώνες του (νευρικά κύτταρα) συνδέονται μεταξύ τους, έτσι ώστε να δημιουργείται ένα άρτια οργανωμένο λειτουργικό σύστημα.

Πολλές μελέτες έχουν δείξει τον τρόπο η μουσική μπορεί να τον επηρεάσει ή ακόμα και να τον αλλάξει ριζικά. 

Το να παίζεις μουσική συχνά, θα αλλάξει τη δομή του εγκεφάλου σου. Η πλαστικότητα του εγκεφάλου αναφέρεται στην ικανότητα του να αλλάζει κατά τη διάρκεια της ζωής μας. Οι αλλαγές που σχετίζονται με τη μάθηση συμβαίνουν κυρίως στους συνδέσμους που υπάρχουν μεταξύ νευρώνων. Όταν μελετήθηκαν η μουσική κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, βρήκαν πως ο όγκος του εγκεφάλου ήταν μεγαλύτερος σε επαγγελματίες μουσικούς, μεσαίος σε αρχάριους και μικρός σε ανθρώπους που δε σχετίζονται με μουσική.

                                     

Υπάρχουν πολύ λίγες δραστηριότητες στη ζωή που χρησιμοποιούν ολόκληρο τον εγκέφαλο, και η μουσική είναι μία από αυτές. 

Με τη Λειτουργική Απεικόνιση Μαγνητικού Συντονισμού (FMRI), μια ερευνητική ομάδα εξέτασε ορισμένους ανθρώπους που άκουγαν μουσική. Βρήκαν πως ακούγοντας μουσική, ενεργοποιούνται ακουστικές περιοχές και μεγάλα νευρικά δίκτυα του εγκεφάλου. Επιπλέον, πιστεύουν πως η μουσική μπορεί να ενεργοποιήσει συναισθηματικές, κινητικές και δημιουργικές πτυχές του εγκεφάλου.

Ποτέ δεν είναι αργά για να ξεκινήσετε μαθήματα Μουσικής. Ο εγκέφαλός σας θα σας ευγνωμονεί! 

Το Σύστημα ή ο κοινωνικός ρόλος της Μουσικής

Τί είναι Το Σύστημα και ποια η σχέση του με τη Μουσική; Όλα ξεκίνησαν στη Βενεζουέλα πριν από 43 χρόνια...

Τότε ο οικονομολόγος και μουσικός Χοσέ Αμπρέου μάζεψε παιδιά από όλες τις φτωχές γειτονιές της χώρας του κι άρχισε να τα διδάσκει μουσική, πιστεύοντας ότι θα τα κρατήσει μακριά από το έγκλημα, τα ναρκωτικά και τη μιζέρια της φτώχειας. Το σχέδιό του ονομάστηκε El Sistema , εξαπλώθηκε ραγδαία και σήμερα υπάρχουν 100 ορχήστρες σε όλη τη χώρα, εκ των οποίων οι 90 είναι συμφωνικές. 

Κατά τη βράβευσή του από το TED το 2009 παρουσίασε ο ίδιος την ιδέα του και την εφαρμογή της στη χώρα του:

Παιδιά που φοβόντουσαν να κυκλοφορήσουν στις επικίνδυνες γειτονιές του Καράκας, βρήκαν στα παραρτήματα El Sistema ένα καταφύγιο, όπου κάποιος τους χάρισε ένα μουσικό όργανο και τους άνοιξε την πόρτα σε έναν καινούργιο κόσμο. Ο  Χοσέ Αντόνιο Αμπρέου θέλησε να δημιουργήσει μια ορχήστρα, στην οποία οι μουσικοί θα μελετούσαν όλοι μαζί και όχι ο καθένας μόνος του...

Σύντομα, νέοι που προέρχονταν από φτωχογειτονιές, ήθελαν να μελετήσουν Τσαϊκόφσκι, Μότσαρτ ή Μπερλιόζ και να παρακολουθήσουν τις συναυλίες της ορχήστρας. Το κεντρικό σύνθημα ήταν "Να παίζεις και να αγωνίζεσαι".

Στο βίντεο μαθητές γυμνασίου (!) της Νεανικής Ορχήστρας Teresa Carreno παίζουν τη 10η Συμφωνία του Σοστακόβιτς:

      

                                   

Και εδώ η Κρατική Παιδική (!) Συμφωνική Ορχήστρα της Βενεζουέλας:

   

Μαέστρος και στα δύο βίντεο ο Γουσταύος Ντούνταμελ, "δημιούργημα" κι αυτός του El Sistema .                                   

Το Πιάνο: μικρή ιστορική αναδρομή

Οι πρόγονοί του υπήρξαν το κλαβίχορδο (Clavichord) και το τσέμπαλο (Cembalo). 

Το κλαβίχορδο, όργανο πολύ αγαπητό στις αρχές του 18ου αιώνα, εξελίχτηκε από το μονόχορδο του Μεσαίωνα και είχε αδύναμο αν και αρκούντως εκφραστικό ήχο, αφού λόγω του μηχανισμού επαφής που διέθετε, επέτρεπε την άμεση σύνδεση με το δάκτυλο και άρα τη δυνατότητα διαμόρφωσης του ήχου. Μερικά πλήκτρα ακουμπούσαν στην ίδια χορδή κάτι που καθιστούσε αδύνατη τη συνήχηση γειτονικών φθόγγων. Στην ουσία ήταν όργανο ιδιωτικής χρήσης, καθώς είχε πολύ απαλό άκουσμα, και δεν μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σε συναυλίες. 

Το τσέμπαλο που αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια του 15ου αιώνα διέθετε μηχανισμό νύξης: κάθε πλήκτρο ενεργοποιούσε ένα μηχανισμό με πένα φτιαγμένη από φτερά πουλιών ή δέρμα που στηριζόταν σε ελεύθερα κινούμενες γλωσσίδες με ελατήριο. Όταν το πλήκτρο σηκωνόταν, ο μηχανισμός κατέβαινε και με τη βοήθεια ελάσματος ο άξονας επανερχόταν στη θέση του, επιτρέποντας στη πένα να τσιμπά τη χορδή. Όταν ο μηχανισμός επέστρεφε στη θέση του ένας σιωπητήρας από τσόχα εμπόδιζε τις παλμικές κινήσεις της χορδής. Το τσέμπαλο προσφέρει πολύ λίγες δυνατότητες ηχητικών αντιθέσεων και ελέγχου της δυναμικής, ενώ οι διαφοροποιήσεις στο άγγιγμα των δακτύλων έχουν ελάχιστα αποτελέσματα.

Το παλαιότερο δείγμα τύπου πιάνου κατασκευάστηκε στη Φλωρεντία από τον Μπαρτολομέο Κριστοφόρι το 1709. Ο Κριστοφόρι ονόμασε το όργανο αυτό “gravicembalo col piano e forte” και στόχος του ήταν να ικανοποιήσει την επιθυμία των μουσικών της εποχής του να παίζουν σε μια ευρεία δυναμική γκάμα, από πολύ σιγά ως (πολύ) δυνατά. Τώρα, αντί για το τσίμπημα (νυγμό) των χορδών που είχαμε στο τσέμπαλο, χρησιμοποίησε μια σειρά σφυριών τα οποία μόλις χτυπούσαν πάνω στη χορδή, επανέρχονταν στη θέση τους επιτρέποντάς της να πάλλεται λίγο χρόνο μετά. Ακριβώς αυτό το στοιχείο ήταν που έδωσε στους εκτελεστές του οργάνου νέα δυνατότητα ελέγχου του βαθμού δύναμης με την οποία πατούσαν τα πλήκτρα. Τα πιάνα του Κριστοφόρι είχαν 4 ως 4.5 οκτάβες έκταση.

Στο βίντεο που ακολουθεί βλέπουμε το μηχανισμό λειτουργίας ενός σύγχρονου όρθιου πιάνου (upright piano), ο οποίος βασίζεται στην ιδέα με τα σφυριά του Κριστοφόρι.

Και ο μηχανισμός λειτουργίας ενός σύγχρονου πιάνου με ουρά (grand piano).

Ο Κόνταϊ και η παραδοσιακή μουσική

Ο Κόνταϊ απομαγνητοφωνεί παραδοσιακή μουσική 

Τελειώνοντας, με την ανάρτηση αυτή, το μικρό αφιέρωμά μας στο σπουδαίο Ούγγρο μουσικοπαιδαγωγό και συνθέτη Ζόλταν Κόνταϊ, θα παρουσιάσουμε λίγα στοιχεία για την τρίτη, εξίσου σημαντική ιδιότητά του, αυτή του εθνομουσικολόγου.

Το 1905 επισκέφτηκε διάφορα χωριά της Ουγγαρίας και άλλων γειτονικών χωρών για να συλλέξει παραδοσιακά τραγούδια, ηχογραφώντας τα με ένα φωνόγραφο (phonograph cylinders). Είχε μακρόχρονη και δραστήρια συνεργασία με τον Μπέλα Μπάρτοκ για την έρευνα και μεθοδολογική αξιοποίηση του ουγγρικού φολκλόρ.

Οι συλλογές στοιχείων λαϊκού τραγουδιού διαφόρων χωρών (Ουγγαρία, Τσεχία, Ρουμανία, Βουλγαρία κ.ά.), από την πιο αυθεντική τους πηγή, αποτελούν το κύριο χαρακτηριστικό της τέχνης του Κodaly.

Ηχογραφώντας τις φωνές των γηραιότερων χωρικών που γνώριζαν την αρχαιότερη μουσική κληρονομιά της χώρας τους, κατέγραψε και μελέτησε με επιστημονικό τρόπο όλο το υλικό. Κατηγοριοποίησε όλες τις μελωδίες σύμφωνα με την έκταση και προχώρησε στην έκδοση τους σε τόμους με τίτλο Corpus Musicae PopularisHungaricae.

Σύμφωνα με τη θεωρία του για τη μουσική αγωγή, τα παιδιά αρχικά θα πρέπει να γνωρίσουν την

παραδοσιακή μουσική της πατρίδας τους και της πολιτιστικής κληρονομιάς που αυτή κουβαλά. Πίστευε ότι οι δεξιότητες και οι έννοιες που απαιτούνται για την καλλιέργεια της μουσικής παιδείας, ενυπάρχουν ακριβώς μέσα σε αυτή τη μουσική μητρική γλώσσα. Αναπτύσσοντας αυτές τις δεξιότητες, τα παιδιά θα έχουν την ευκαιρία να σπουδάσουν και να εκτελέσουν τη μουσική τέχνη όλων των περιόδων και στιλ.

Σύμφωνα με τον Kodaly καλή μουσική σημαίνει γνήσια παραδοσιακή μουσική, αναγνωρισμένη από τους μεγαλύτερους συνθέτες.

Ο Ζόλταν Κόνταϊ και ο Μπέλα Μπάρτοκ

Σε χωριό της Ουγγαρίας (1931)

          

    

Ο ρόλος του τραγουδιού στη μέθοδο Κοντάϊ

Σύμφωνα με τον Kodaly κανένα άτομο δεν μπορεί να είναι ολοκληρωμένο χωρίς μία, έστω βασική, μουσική εκπαίδευση, καθώς η μουσική συμβάλλει στην ανάπτυξη του ατόμου σε όλα τα επίπεδα, συναισθηματικά, πνευματικά και διανοητικά.

Ειδικότερα, στην εκπαίδευση των παιδιών, ο Kodaly υποστήριξε ότι μόνο η μουσική υψηλής ποιότητας θα πρέπει να χρησιμοποιείται.

O Kodaly θεωρούσε ότι το τραγούδι πρέπει να είναι το θεμέλιο όλης της μουσικής εκπαίδευσης. «Είναι μια μεγάλη αποδεκτή αλήθεια» έγραψε ο Kodaly «ότι το τραγούδι αποτελεί το καλύτερο ξεκίνημα για τη μουσική εκπαίδευση. Ακόμη και ο πιο ταλαντούχος καλλιτέχνης δεν μπορεί ποτέ να ξεπεράσει τα μειονεκτήματα της εκπαίδευσης χωρίς τραγούδι».

Η χρήση της φωνής είναι ένα από τα πιο καθοριστικά χαρακτηριστικά της προσέγγισης Kodaly. Η φωνή είναι το πιο προσιτό από όλα τα μέσα και αυτό το

καθιστά το πιο κατάλληλο για τη μουσική διδασκαλία. Προσφέρει άμεση πρόσβαση στον κόσμο της μουσικής χωρίς τα τεχνικά προβλήματα που σχετίζονται

με το παίξιμο ενός μουσικού οργάνου. Επιπλέον, τραγουδώντας χωρίς τη βοήθεια ενός οργάνου καθοδηγούμαστε σε μια ιδιαίτερα ανεπτυγμένη ακουστική δεξιότητα.

Παιδικά τραγούδια, τραγουδοπαίχνιδα και παραδοσιακοί χοροί αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της πρόωρης μουσικής κατάρτισης και χρησιμοποιούνται για την ενίσχυση της μάθησης και της απόλαυσης.


    

                                                             

Η χειρονομική του Ζόλταν Κόνταϊ

      

Ο Kodaly πίστευε ότι η μουσική μόρφωση είναι ένα αγαθό που μπορεί να αγγίξει όλους τους ανθρώπους δίνοντας τους χαρά και αναβαθμίζοντας την ποιότητα ζωής τους και ότι όλοι οι άνθρωποι θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να την αποκτήσουν.

Η μουσική εκπαίδευση του ανθρώπου, σύμφωνα με τον ίδιο, πρέπει να ξεκινά από την παραδοσιακή μουσική της χώρας του, η οποία αποτελεί τη «μουσική μητρική γλώσσα». Το πιο σημαντικό εργαλείο σε αυτή τη διαδικασία είναι η ανθρώπινη φωνή. Η εκπαίδευση ξεκινάει πάντα από το τραγούδι, και η διδασκαλία του οργάνου πρέπει να ξεκινάει μετά από πολλή φωνητική εξάσκηση και γνώση της σημειογραφίας.

Στο μουσικοπαιδαγωγικό αυτό σύστημα, ο Kodály χρησιμοποίησε μία καινοτομία του John Curwen (1816-1880) που ήταν γνωστή ως “φωνομιμικά σύμβολα”

Οι κινήσεις-σύμβολα του χεριού ή αλλιώς χειρονομική αναπτύχθηκε από τον John Curwen στην Αγγλία το 1870 και στη συνέχεια προσαρμόστηκε και χρησιμοποιήθηκε στα ουγγρικά σχολεία. Πρόκειται για ένα σύστημα όπου κάθε κίνηση του χεριού αντιστοιχεί σε μία νότα και έχει στόχο τη σίγουρη απομνημόνευση των φθόγγων και των μελωδικών διαστημάτων. Οι κινήσεις γίνονται με το πιο επιδέξιο χέρι (συνήθως το δεξί).

Με τον τρόπο αυτό διευκολύνεται ιδιαίτερα ο μαθητής στην εκμάθηση των μουσικών συμβόλων, καθώς δεν εμπλέκονται η γραφή και η ανάγνωση. Επιπλέον, η κίνηση του χεριού (ανοδική και καθοδική) μιμείται την κίνηση της φωνής και βοηθά ουσιαστικά στην εξοικείωση με τα μελωδικά διαστήματα.